Орқага қараган одам олдинга юра олмайди

Юраëтган одам бошини сал кўтариб олдга қарайди ва шаҳдам қадамлайди.

Масалан у юраëтиб ортга қараса ëки қанақа юряпман деб оëғига қараса қоқилиб йиқилиши тайин.

Илк марта велосипед ҳайдаган одам оëғига қараса йиқилгани каби.

Бугунги замондошларимиз тасвири мени кўз олдимда нуқул бўйнини қайириб ортга қараëтган бир одамдай гавдаланади.

"Беруний Американи очган¸ Ибн Сино кўричакни даволаган¸ Амир Темур Европани қутқарган¸ Навоий Гиннес китобига кирган" ва ҳоказо деб нуқул мақтанаëтган бу одамлар лаоқал битта ихтирони патентламайди.

Патент олиш истагида юрганлар эса энг узун лағмон¸ энг катта палов ëки энг кўп мошкичири учун Гиннесни эшигини қоқишади.

1928 йил 3 июл куни АҚШда яшайдиган рус аслли олим Зворыкин телевизор ихтиро қилган кун сифатида тарихга кирган.

Бу сана айни пайтда ўзбек ватанпарварларини ранжитибди.

Уларнинг иддаосига кўра¸ биринчи харакатланадиган оқ қора тасвирли ускуна Грабовский томонидан Тошкентда яратилган 1925 йилда. 1928 йилда эса телевизон тизим ишга туширилган ва кўчадаги харакатланаётган одамлар университет ичида туриб кузатилган.

Балким шундайдир¸ лекин патент ëки ишончли ҳужжат йўқ.

Бу жуда оддий иккита рус олими параллел тадқиқот олиб борган. Биттаси Тошкентда яна бири Питтсбург(АҚШ) да. Тақдир тақозоси билан биринчи ТВ ëйин АҚШ да бўлган. Биламиз¸Грабовский Навоий кўчасидаги трамвайларни ТВ да кўрсатган. Лекин бу холат патентланмаган.

1923 йилда Зворыкин АҚШнинг Питтсбург шаҳрида ТВ намойиш қиладиган приëмник учун патент аризаси берган (US Patent 2141059 of 20.12.1938)

Бу баҳс ўзбекларнинг иззат нафсига тегади чунки улар Тошкентни ТВ ватани деб ишонишган.

Ҳудди шу маънода Тошкентни Россия инқилоби ватани деб ҳам айтиш мумкин¸ зотан Керенский Тошкентда туғилган. Ëки рус модерн поезияси ватани дейлик ¸ чунки Анна Ахматова ўзининг сара мисраларини Тошкентда ëзган.

Гап шундаки Грабовский ТВ кинескопи устида ишлаëтган пайтда Тошкент олимлари Або Муслимнинг гурзиси неча ботмон бўлгани¸ ëки Хазрат алининг шамшири мубораклари неча газ бўлганини тортишиииб ўтирган.

Мадрасадаги бошқа олимлар эса Калвак махсумнинг оëғига занг тақиб¸ рақс тушиб муқом қилганидан маст бўлиб¸ "дўўўст" деб яқосига муштлаган.

Замондошларимга берадиган саволим булдур.

Хўш бугун нимани қойил қилдик. Эришганимиз Каримов даври ихтиро қилган супургини ушлаб¸ зарғалдоқ нимчани кийиб ўрисни кўчасини супурганимизми?

Ëки олий маълумотли филолог қизалоқларнинг дунë исловотини обод қилаëтганими?

Бугун ўзбек археологи Прага магазинида қоровул¸ ўзбек тоғ инженери эса Прагадаги уйларни қум сувоқдан чиқармоқда. Билганим олий маълумотли ўзбек доктори Америкада чойчақа эвазига уйларга пицца элтади.

Бу мени билганларим¸ сиз ҳам бунга билганингизни қўшишингиз мумкин.

Бугун Нобел мукофоти олган ўзбек олими бўлса фахрланган бўлар эдик.

Афсуски йўқ. Берлинда ўзбек ресторани очиб чўчқа палов ихтиро қилаëтганлар бор¸ лекин илм фан технология соҳасида бирор арзирли иш қилган элдошлар борми¸ бор бўлса айтинглар фахрланайлик.

Қўлимиздаги телефонни¸ тиззамиздаги лабтопни Стив Жобс ихтиро қилган¸ мунозара юритаëтганимиз ФБ саҳифаси эса Цукербергнинг ихтироси.

Эгнимизга кийган албисалар ҳам ғаюр дизайнерларнинг махсули.

Ўзбек¸ қани ўзбек ? Бу саволга 1983 йилда шоир Муҳаммад Солиҳ "ўзбек пахтада" деб жавоб берган эди. Бугун ҳам ўзбек нарвоннинг энг паст тишида турибди.

Оти ўзган ери йўқ уни.

У мансуб бўлган жамиятнинг битта улгиси бор¸ у ҳам бўлса Шимолий Корея.

Ҳуллас ўтмишдаги бобойларни тинч қўяйлик.

Бир жойда қотиб қолиб ҳадеб орқага қарайвермайлик.

50 йил олдинги урушдаги қахрамонлигини ҳадеб такрорлайверадиган эзма чолга ўхшамайлик биродарлар.

Ғоз туриб олдинга юрайлик!